وبلاگ هــم انــدیشـی دینــی

بسم الله الرحمن الرحیم

بازدید کننده ی بزرگوار! جهت مطالعه ی بهتر و کامتر مطالب این وبلاگ می توانید به وب سایت :::هم اندیشی دینی::: مراجعه فرمایید.   

خطبه­ی 223 از نهج البلاغه­ی امیرالمؤمین (علیه­السلام) / قسمت اوّل  

حضرت امیر (علیه­السلام) خطبه­ی خود را با این آیه­ی شریفه آغاز می­کنند: 

یا أیُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ.  اى انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگار کریمت مغرور ساخته است؟!

شرح و توضیح:

یا أیُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَریمِ: منظور از این انسان، همه­ی انسان­ها نیستند؛ بلکه منظور انسان­هایی هستند که منکر روز قیامت می­باشند. دلیل این مطلب هم آن است که در ادامه­ی سوره آمده است: «کَلاَّ بَلْ تُکَذِّبُونَ بِالدِّینِ. (آرى) آن گونه که شما مى‏پندارید نیست، بلکه شما روز جزا را منکرید!»

ربّ:ربوبیّت، سوق دادن شیء به سمت کمال آن است و ربّ کسی است که شأن او سوق دادن اشیا به سوی کمال و تربیت آن­ها باشد و این صفت به صورتی ثابت در او باشد. در مصدر باب تفعیل نباید از ربّ به جای «تربیب»، کلمه­ی «تربیت» را استعمال کرد؛ زیرا ربّ از نظر صرفی مضاعف و مربّی ناقص واوی است و مربّی از ریشه­ی «ربو» به معنای رشد و زیادت است.

در این آیه، غرور معلّق به دو صفت «ربوبیت» و «کرم» شده تا علت توبیخ را بیان کند. حاصل مطلب هم این است که غرور و سرپیچی از اطاعت کسی که او را به سوی کمالش هدایت می­کند و همه­ی نعمت­ها و داشته­هایش از اوست، کفرانی است که هیچ فطرت سلیمی در زشتی آن شک نداشته و بلافاصله مرتکب آن را مستحق عقاب می­داند. قبح این تمرّد زمانی واضح­تر می­گردد که این ربّ منعم، کریم هم باشد. یعنی اگر نعمتی می­دهد هیچ سودی برای خود در نظر نمی­گیرد و علاوه بر آن در احسان خود بدی­ها، نادانی­ها و نافرمانی­های شخص را هم در نظر نمی­گیرد.  

با توجه به این مطلب استفهامی که در این آیه­ی شریفه است، استفهامی است توبیخی و انسان در برابر این سؤال هیچ جواب صحیحی برای گفتن ندارد. اگر بگوید: «کرم تو مرا مغرور کرد!»، در جواب می­گوییم: هیچ عاقلی نمی­پذیرد که پاسخ کریم را با نافرمانی، تمرّد و بی­احترامی به ساحتش بدهید. علاوه بر این، خداوند در قرآن کریم فرموده: «لَئِنْ شَکَرْتُمْلَأزیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی‏ لَشَدیدٌ»، «اگر شکرگزارى کنید، بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسى کنید، مجازاتم شدید است. همچنین فرمود: «فَأمَّا مَن طَغَى‏ * وَ ءَاثَرَ الحَْیَوةَالدُّنْیَا * فَإِنَّ الجَْحِیمَ هِىَ الْمَأْوَى‏». «امّا آن کسى که طغیان کرده * و زندگى دنیا را مقدّم داشته * مسلّماً دوزخ جایگاه اوست!» بنابراین وقتی هر عقل سلیمی حکم به قبح چنین تمرّدی می­کند و در آیات قرآن و رهاوردهای انبیای الهی هم به چنین افرادی وعده­ی عذاب و جهنم داده شده، دیگر جای هیچ عذر و بهانه­ای برای او باقی نمی­ماند. علاوه بر آن که در قرآن کریم آمده است که رحمت خداوند تنها مخصوص متّقین بوده و دیگران بهره­ای از آن نخواهند داشت: «وَ رَحْمَتىِ وَسِعَتْ کلُ‏َّ شىَ‏ْءٍ فَسَأکْتُبهَُا لِلَّذِینَ یَتَّقُون»‏،«و رحمتم همه چیز را فرا گرفته و آن را براى آن­ها که تقوا پیشه کنند مقرر خواهم داشت».

   اشاره: همین استدلال پوچ و بی­اساس را هم برخی از مردم گناه کار به کار می­بندند. وقتی آن­ها را به نماز و عبادت خداوند دعات می­کنیم، می­گویند خدا کریم است! هیچ وقت بنده­ی خود را به خاطر ترک نماز و عبادت عذاب نمی­کند! این آیه­ی شریفه و توضیح آن جواب خوبی است برای این افراد نادان و کم خرد.

قسمت قبلی: http://andiseh57.parsiblog.com/Posts/271

قسمت بعدی:http://andiseh57.parsiblog.com/Posts/288